زیست شناسی

ساختار سلولی

نظریه ی سلولی امروزی :

1- پیکر همه ی موجودات زنده از سلول ساخته شده است.

2- سلول کوچکترین واحد سازنده ی موجودات زنده است و واکنش های شیمیایی اساسی درون آن انجام می شود.

3- هر سلول از تقسیم سلول های دیگر به وجود می آید.

ساختار سلول

سه بخش اساسی سلول	نقش
غشای پلاسمایی[8] (غشای سیتوپلاسمی)	پرده ای نرم که اطراف سلول را می پوشاند. شناسایی محیط اطراف توسط مولکول های سطحی غشای پلاسمایی انجام می گیرد.. دارای نفوذ پذیری انتخابی[9] است.
سیتوپلاسم[10]	ماده ای است که فضای درون سلول را پر می کند. اندامک ها[11] در سیتوپلاسم غوطه ور هستند. بیشتر ترکیبات آن آب و پروتئین های محلول در آب می باشد. بیشتر واکنش های سلول در آنجا رخ می دهد.
هسته[12]	در میان سیتوپلاسم قرار دارد و نقش اصلی و اساسی را در سلول دارد. فرآیند های حیاطی سلول را کنترل می کند. ماده ی وراثتی(DNA ) درون آن قرار دارد.

ساختار های سلولی

مشترک در سلول گیاهی و جانوری

ساختار هایی که فقط

در سلول گیاهی مشاهده می شود

ساختار هایی که فقط

در سلول جانوری مشاهده می شود

غشای پلاسمایی

سیتوپلاسم

هسته

پوشش هسته

هستک[13]

کروماتین[14]

شبکه ی آندوپلاسمی[15]

دستگاه گلژی[16]

میتوکندری[17]

ریبوزوم ها[18]

دیواره ی سلول[19]

واکوئل[20]

کلروپلاست[21]

لیزوزوم ها[22]

زائده های سیتوپلاسمی[23]( در همه ی سلول های جانوری وجود ندارند).

غشای پلاسمایی

1- پرده ای نرم است که اطراف سیتوپلاسم را می پوشاند.

2- یکی از سه بخش اساسی هر سلول است.

3- هم در سلول گیاهی و هم در سلول جانوری ( و هم در سلول های تمام موجودات زنده دیگر ) وجود دارد.

4- دارای نفوذ پذیری انتخابی است.

5- سلول به وسیله ی مولکول های سطحی غشای پلاسمایی، توانایی شناسایی مواد موجود در محیط را دارد.

خاصیت نفوذ پذیری انتخابی غشای پلاسمایی

یعنی غشای پلاسمایی در اجازه ی ورود و خروج دادن به مواد، حق انتخاب دارد.

یعنی به هر ماده ای اجازه ورود و به هر ماده ای اجازه ی خروج نمی دهد.

مثلاً موادی همچون آب، اکسیژن و مواد غذایی- که برای سلول مفید هستند- توانایی ورود به سلول را دارند، ولی دی اکسیدکربن-که برای سلول مانند سَم عمل می کند- اجازه ی ورود به سلول را ندارد و سلول آن را خود خارج می کند.

دیواره ی سلولی

1- در سلول های گیاهان، باکتری ها و قارچ ها وجود دارد.

2- به صورت دیواره ی ضخیم و محکمی بر روی غشای پلاسمایی قرار دارد.

3- خاصیت نفوذ پذیری انتخابی ندارد( بسیاری از مولکول های از آن عبور می کنند).

سلول های جانوری دیواره ی سلولی ندارند ( بسیاری از بخش های گیاهان محکم تر از بخش های درون بدن جانوران است)

کار دیواره ی سلولی

1- استحکام و شکل دادن به سلول است.

2- موادی که در دیواره ی سلولی وجود دارد از حمله ی میکروب ها به سلول جلوگیری می کند.

سیتوپلاسم

1- یکی از سه بخش اصلی سلول است.

2- ترکیب اصلی سیتوپلاسم : آب و پروتئین های محلول در آب

3- درون سیتوپلاسم ساختار های مهمی وجود دارد که آنها را اندامک گویند.

4- محل انجام بسیاری از واکنش های زیستی در سیتوپلاسم و یا اندامک های سلولی است.

اسکلت سلولی
ساختار	شبکه ای از رشته ها و لوله ها
جنس	پروتئینی
مکان	سراسر سیتوپلاسم (تراکم بیشتر در زیر غشای پلاسمایی)
کار	استحکام بخشیدن به سلول

مهمتریناجزای سیتوپلاسمی	ساختار	کار
ریبوزوم ها	دانه های بسیار کوچکی هستند که در همه ی سلول ها وجود دارند( دارای دو زیر واحد کوچک و بزرگ هستند). اغلب بر روی شبکهی آندوپلاسمی قرار دارند.	محل ساخته شدن پروتئین ها در سلول ها هستند.
شبکهی آندوپلاسمی	لولههای منشعب و باریکی هستند که در بعضی قسمت ها حجیم اند و به صورت کیسهای در آمده اند.	تولید کردن و بردن مواد به بخشهایمختلف سیتوپلاسم (در سراسر سیتوپلاسم گسترده هستند).
میتوکندری	اندامک ها نسبتاً درشتی که غشای دو لایه ای دارند ( به صورت کیسه ای دولایه هستند که لایه ی داخلی چین خورده است.	آزاد کردن انرژی مواد
واکوئل	به صورت کیسه ای هستند. ( معمولاً در سلول های گیاهی )	محل انباشت موادی مانند آب، مواد محلول در آب مثل مواد غذایی و مواد زائد در سلول
دستگاه گلژی	به صورت کیسه هایی روی هم قرار دارند.	در ترشح مواد به خارج از سلول نقش دارند
لیزوزوم	به صورت کیسه های کوچکی در سلول هستند.	مواد درون آن باعث تجزیه و گوارش مواد می شوند.
کلروپلاست	کیسه هایی سبز رنگ هستند	محل انجام فرآیند فتوسنتز
هسته	کیسه ای است که پوشش دو لایه ای دارد.	محل قرار گرفتن ماده وراثتی ([1]DNA ) درون سلول است. فرآیند های حیاتی سلول را کنترل می کند. ( مرکز فرماندهی سلول است)

هسته

1- بزرگ ترین اندامک درون سلول هاست.

2- پوشش دو لایه ای دارد (پوشش هسته).

هستک محل ساخته شدن ریبوزوم هاست.

3- درون هسته کروماتین ها قرار دارند.

4- مایعی به نام شیره هسته ، درون هسته را پُر کرده است.

5- هستک درون هسته وجود دارد.

ماده	جنس
کروماتین	DNA+ پروتئین
کروموزوم[2]	DNA + پروتئین
کروماتید[3]	DNA + پروتئین

گوناگونی و سازمان یافتگی سلول ها

تفاوت سلول های پیکر موجودات زنده : از لحاظ شکل و کار
سلول	کار
سلول های ماهیچه ای	باعث حرکت می شوند
سلول های عصبی	پیام ها را در بدن منتقل می کنند.
سلول های پوشاننده ی روده	پوشاندن سطح داخلی روده گوارش و جذب مواد غذایی

واژه	تعریف	مثال
بافت	گروهی از سلول ها که هماهنگ با یکدیگر وظیفه ی خاصی را انجام می دهند.	بافت پوششی، پیوندی، ماهیچه ای، عصبی
اندام	گروهی از بافت ها که با همکاری همدیگر وظیفه ی خاصی را انجام می دهند.	استخوان، قلب، معده، کلیه، کبد، گوش، زبان
دستگاه	چند اندام که هماهنگ با یکدیگر وظیفه ی خاصی انجام میدهند.	دستگاه گوارش، دستگاه عصبی، دستگاه گردش خون، دستگاه دفع ادرار، دستگاه حرکتی، دستگاه تنفس، تولید مثل، دستگاه ایمنی

تقسیم سلول

1- سلول تخم آغاز کننده ی زندگی موجودات زنده است.

2- همه سلول های بدن محصول سلول تخم است.

3- حاصل تقسیم سلول تخم = دو سلول بدست می آید.

4- از تقسیم دو سلول فوق سلول های دیگر به وجود می آیند.

5- حاصل این تقسیمات میلیارد ها سلول است.

6- هنگام تقسیم شدن سلول، سلول جدید تمام اجزای مورد نیاز از قبیل هسته میتوکندری و غیره را دریافت می کند.

7- هم اکنون که در حال مطالعه ی این مطلب هستید در قسمت های مختلف شما تقسیمات سلولی در حال انجام شدن است.

تقسیم میتوز

تعریف : تقسیم هسته ی سلول به دو هسته ی همانند، میتوز نام دارد.

قبل از ورود به مرحله ی تقسیم میتوز

هنگام تقسیم میتوز

کروموزوم های تک کروماتیدی موجود در هسته سلول به کروموزوم های دو کروماتیدی تبدیل می شوند. (کروموزوم مضاعف می شود)

1- ابتدا تقسیم هسته ی سلول انجام می شود.

2- بعد تقسیم سیتوپلاسم انجام می شود.